Kontynuując cykl artykułów na temat chorób niezakaźnych okolic narządów płciowych, dzisiaj mówić będziemy o liszaju twardzinowym (Lichen Sclerosus) - przewlekłej chorobie zapalnej skóry i błon śluzowych, występującym u obu płci. Niestety częściej na LS chorują kobiety, wg lekarzy głównie przed okresem pokwitania i w okresie menopauzalnym. Obserwując i rozmawiając z wieloma kobietami, które dotknęła ta choroba uważam, że choroba ta wymyka się wszelkim ramom dotyczącym przedziału większej zachorowalności. Liszaj twardzinowy jest chorobą o nieznanej etiologii, można też wysunąć hipotezę, że jest to choroba autoimmunologiczna.

    Choroby autoimmunologiczne jakie mogą współistnieć z LS częściej występują u kobiet, bo u około 19- 54 %, niż u mężczyzn 3-5 %. U kobiet stwierdza się nietolerancję na glukozę, bielactwo, łysienie plackowate, niedokrwistość złośliwą. Natomiast u mężczyzn atopowe zapalenie skóry, łuszczycę. LS współistnieje także z chorobami tarczycy, reumatoidalnym zapaleniem stawów, toczniem rumieniowatym układowym, SM. Czynnikami jakie mogą zwiększać ryzyko wystąpienia liszaja są:

• Miejscowy uraz
• Zaleganie moczu
• Cukrzyca
• Okres pomenopauzalny
• Otyłość
• Choroba wieńcowa
• Operacje okolicy miednicy
• Zapalenie sromu i cewki moczowej
• Stosowanie ostrych przypraw

Do czynników, które zmniejszają ryzyko wystąpienia liszaja należą:

• Spożywanie karotenoidów
• Barierowe metody antykoncepcyjne
• Progesteron jako jedyna metoda antykoncepcji
• Hormonalna terapia zastępcza

    Jak możemy rozpoznać czy zmagamy się z LS?

We wstępnym obrazie klinicznym na początku na skórze występuje świąd (główna dolegliwość u kobiet), w późniejszym okresie pojawiają się białe plamy, grudki, które zlewają się w ogniska, a niektóre z nich mogą mieć cechy zanikowe. Na błonach śluzowych narządów płciowych dość często występują nadżerki, wybroczyny, pęcherze, co może doprowadzić do krwawienia i bliznowacenia.

    Gdzie mogą występować zmiany LS i jakie są objawy oraz powikłania u kobiet i u mężczyzn?

U kobiet zmiany mogą występować: na łechtaczce, na wargach sromowych większych i mniejszych, okolicy okołoodbytniczej, pachwiny. Objawami jakie najczęściej towarzyszą chorobie są: świąd, pieczenie, bolesne stosunki seksualne, krwawienie ze szczelin. Powikłania to zwężenie wejścia do pochwy, odbytu, zanik warg sromowych mniejszych, łechtaczki (części widocznej na sromie).

U mężczyzn zmiany mogą występować w okolicach żołędzia i/ lub napletka z tendencją do zajęcia okolicy okołoodbytniczej, pachwin. Objawami, które towarzyszą LS jest bolesne oddawanie moczu, bolesna erekcja. Natomiast do powikłań należą; stulejka, zrosty na granicy napletka i żołędzi.

Liszaj może również występować poza okolicami narządów płciowych, np. na karku, w okolicy obojczyków, między piersiami, w obrębie fałdów podsutkowych, na brzuchu, w miejscu zagięć przedramion. Niestety choroba ma charakter przewlekły i nawrotowy, a przyczynić do tego może się między innymi stres.

Pamiętajmy też, że u 4-5 % pacjentów z LS występuje ryzyko rozwoju nowotworu kolczystokomórkowego.

Rozpoznania choroby dokonuje się na podstawie obrazu klinicznego, natomiast w przypadku niejasności należy wykonać badanie histopatologiczne.

Dlaczego mówię o niejasnościach? Otóż jest kilka chorób, które mają podobne objawy i ważne jest aby o tym pamiętać, a są nimi:

• Liszaj płaski
• Bielactwo
• Zakażenia drożdżakowe
• Kontaktowe zapalenie skóry
• Łuszczyca
• Choroba Bowena
• Choroba Pageta
• Neoplazja śródnabłonkowa (PIN, VIN)
• Nowotór kolczystokomórkowy (SCC)
• Plazmokomórkowe zapalenie sromu lub żołędzia
• Kiła drugiego okresu
• Zespół Reitera
• Twardzina ograniczona
• Choroba „ przeszczep przeciwko gospodarzowi” (GvHD)

I to co najważniejsze, jeśli zachorujesz na LS pamiętaj:

1. Jest to choroba przewlekła i nawrotowa.
2. Niestety jest możliwość rozwoju nowotworu.
3. KONIECZNIE zgłaszaj się na wizyty kontrolne!
4. Konieczność PILNEJ kontroli w przypadku zmiany wyglądu wykwitów chorobowych, pojawienia się nacieku guzka.

Pacjenci ze zróżnicowanym VIN/ PIN lub rakiem kolczystokomórkowym na tle liszaja twardzinowego powinni być leczeni w specjalistycznym ośrodku!

W przypadku pytań, proszę piszcie, dzwońcie. Jestem do Waszej dyspozycji.

Materiał:

DERMATOZY i ZAKAŻENIA OKOLIC ZEWNĘTRZNYCH NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

Redakcja Naukowa

Sławomir Majewski

Iwona Rudnicka

Tomasz Pniewski

PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018

Rozdział 3 Choroby niezakaźne okolic narządów płciowych

Anna Winiarska, Monika Wasilewska