BADANIE CYTOLOGICZNE – podstawowa diagnostyka.

    Rak szyjki macicy jest obecnie 3 pod względem częstości zachorowań nowotworem u kobiet na świecie. Najczęściej chorują pacjentki miedzy 50. a 60. rokiem życia, jednak w ostatnich latach zauważa się więcej zachorowań w grupie wiekowej 35- 44. Rok życia, a nawet kobiety młodsze.

W bardzo łatwy sposób możemy zapobiec takiemu scenariuszowi, dzięki regularnym wizytom kontrolnym u ginekologa oraz badaniom diagnostycznym, takim jak cytologia.

Na początku powiedzmy sobie czym jest badanie cytologiczne, na czym polega oraz co podlega ocenie?

Jest to badanie diagnostyczne, które służy wykrywaniu stanów przednowotworowych i nowotworowych szyjki macicy. W tym badaniu ocenie podlegają komórki nabłonkowe, nabłonka wierzchniego szyjki macicy, jej tarczy i kanału. Na podstawie ilości i jakości cytoplazmy, wielkości jądra komórkowego oraz stosunku wielkości jądra komórkowego do ilości cytoplazmy, ocenia się czy komórki  są prawidłowe, dysplastyczne, zmienione zapalnie czy są to już zmiany nowotworowe.

    Jak przygotować się do badania?

Jest kilka zasad, których każda z nas powinna się trzymać przed wybraniem się na badanie cytologiczne. Są one bardzo ważne, jeżeli chcemy aby wyniki naszego badania były prawidłowe. Każde odstępstwo może mieć wpływ na zafałszowanie ostatecznego wyniku lub uniemożliwienie poprawnego pobrania wymazu.

1. Wymaz cytologiczny powinien być pobrany w połowie cyklu miesiączkowego (ok. 10-18 dnia cyklu)
2. Badanie cytologiczne wykonujemy PRZED badaniem ginekologicznym wewnętrznym lub USG dopochwowym.
3. Na 4 dni przed badaniem nie należy stosować leków/preparatów dopochwowych, tamponów ani irygacji (płukania pochwy).
4. Co najmniej 24 h przed badaniem należy powstrzymać się od stosunków płciowych.
5. W przypadku wystąpienia stanu zapalnego narządu rodnego (mogą o tym świadczyć m.in. upławy), należy najpierw wyleczyć stan zapalny i dopiero później zgłosić się na badanie.

    Jak wygląda badanie?

Wymaz pobierany jest w pokoju zabiegowym. Pacjentka siada na fotelu ginekologicznym w ten sam sposób, w jaki wykonuje się badanie ginekologiczne. Do pochwy wprowadzany jest wziernik, pomagający uwidocznić część pochwową szyjki macicy. Za pomocą szczoteczki wykonuje się 3-5 obrotów o 360 stopni wokół kanału szyjki macicy pobierając materiał z tarczy oraz kanału szyjki macicy. Centralne włoski szczoteczki wprowadzane są do kanału szyjki, natomiast boczne przylegają do tarczy. Pobrany materiał rozprowadzamy jednym pociągnięciem wzdłuż szkiełka, następnie obracamy szczoteczkę o 180 stopni i wykonujemy powtórnie tą samą czynność na tej samej stronie szkiełka. Rozprowadzony materiał należy utrwalić aerozolem (cytofix) z odległości 20-30cm.

Istnieje również możliwość wykonania cytologii na podłożu płynnym. Sposób wykonania badania jest taki sam jak w przypadku cytologii „tradycyjnej”, natomiast inny jest sposób utrwalenia materiału. W metodzie tej wymaz z szyjki macicy pobierany jest na specjalne podłoże płynne, a nie na szkiełko. Podłoże płynne minimalizuje ryzyko uszkodzenia komórek oraz pozwala na wyeliminowanie z pobranego materiału niepożądanych elementów tj. śluz, czerwone i białe krwinki, bakterie, które utrudniają dalszą ocenę mikroskopową. Jest to metoda płatna.

Wyniki opisywane są systemem Bethesda. Jest to metoda opisowa, w której ocenie podlegają 3 elementy:
 - prawidłowość pobrania materiału
 - rodzaj oraz prawidłowość opisywanych komórek
 - wskazówki dotyczące dalszego postępowania

• centralne włoski szczoteczki wprowadzane są do kanału szyjki, natomiast boczne włoski przylegają do tarczy

    Jak często powinno się wykonywać to badanie?

Pierwszą cytologię należy wykonać po rozpoczęciu współżycia, nie później jednak niż w 25 roku życia. Terminy kolejnych badan uzależnione są od wyniku badania poprzedniego oraz wywiadu ginekologicznego pacjentki.